ჟურნალი  - ”გზა” - 26 აგვისტო

მანდატურები თბილისის ყველა სკოლაში შევლენ
 

სკოლის მოსწავლეებს შორის ჩხუბი ხშირია. ამ წლების მანძილზე ძალადობის ბევრი ფაქტი დაფიქსირდა. არაერთი შემთხვევა ყოფილა, როცა სკოლის მოსწავლემ თანატოლი არ დაინდო და დანით დაჭრა. უმეტეს შემთხვევაში, ჩხუბის მიზეზი, გოგონაა, სამწუხაროდ, თანატოლებს შორის ასეთი კამათი ბევრჯერ, მკვლელობითაც დასრულებულა. დღეს ციხეში თანატოლების მკვლელობისთვის არაერთი არასრულწლოვანი იხდის სასჯელს. არც გოგონები ჩამორჩებიან ბიჭებს. ტელევიზიით ტელეფონით გადაღებული კადრებიც გავრცელდა, თუ როგორ უმოწყალოდ სცემდნენ ერთ-ერთი სკოლის ეზოში ბიჭთან ურთიერთობის გამო თანატოლი გოგონები გოგონას.

მართალია, კანონით, არასრულწლოვნისთვის ცივი იარაღის მიყიდვა იკრძალება, მაგრამ ფაქტია, რომ ბავშვები ხშირად დანას, ”ბრიტვას” და სხვა აკრძალულ ნივთს ატარებენ. უმეტეს შემთხვევაში დაჭრა, სწორედ დანით ხდება. ალბათ ერთ- ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორი, მანდატურის ინსტიტუტის შემოღების, სწორედ ეს იყო. 

გასული წლის ბოლოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრომ სკოლებში მანდატურის ინსტიტუტი შემოიღო. 7 საპილოტე სკოლაში -  პირველი ექსპერიმენტული, მე-11-ე, 23-ე, 24-ე, 51-ე, 52-ე, 117-ე  - მანდატურები მუშაობდნენ. მინისტრი დიმიტრი შაშკინი აცხადებს, რომ ეს სიახლე აუცილებელი იყო სკოლის უსაფრთხოებისთვის და თვლის, რომ ამ ინსტიტუტმა გაამართლა.

ახალი სასწავლო წლიდან კი მანდატურები თბილისის ყველა საჯარო სკოლაში იქნებიან. გარდა თბილისისა, სექტემბრიდან დაგეგმილია მანდატურების შესვლა ბათუმის, ქუთაისის, ზუგდიდის, ფოთის, რუსთავის, გორის საჯარო სკოლებშიც. კერძო სკოლებში კი  მანდატურები მხოლოდ იმ შემთხვევაში შევლენ, თუ სკოლის დირექციას ამის სურვილი ექნება და სამინისტროს თხოვნით მიმართავს. ”სამინისტროს მიერ შემუშავებულია უსაფრთხო სკოლის კონცეფცია, რომლის ფარგლებშიც გათვალისწინებულია შემდეგი მნიშვნელოვანი საკითხები: სკოლის მანდატურის ინსტიტუტის შექმნა, ე.წ. უსაფრთხო ზონების განვითარება, ნაღდი ფულის ბრუნვის აკრძალვა სკოლებში, მოსწავლეთა საკრედიტო ბარათის სისტემის დანერგვა და ამოქმედება. სამინისტროს ჩატარებულმა უამრავმა კვლევამ აჩვენა, რომ სკოლებში უსაფრთხოების პრობლემა ნამდვილად არსებობს. ძალადობის ფაქტებს დირექტორები, მასწავლებლები და მშობლები ერთხმად აღიარებენ. უსაფრთხო სკოლის პროგრამის ფარგლებში განხორციელებული ახალი ინიციატივის მიზანია სწავლის პერიოდში მშობლებს შვილების უსაფრთხოების სრული გარანტია ჰქონდეთ”, - აცხადებენ განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროში. მანდატურის მოვალეობაა სკოლაში კონფლიქტებისა და დანაშაულის პრევენცია, ბავშვებისთვის ყველა სახის დახმარების გაწევა. მის ფუნქციაში შედის სკოლის შიდა განაწესის დაცვა. მანდატურს არ ევალება ბავშვის დასჯა, პირიქით, მისი ფუნქცია მოსწავლეების უსაფრთხოებაზე ზრუნვაა. თითოეულ სკოლაში სამი მანდატური იმუშავებს _ ერთი ქალბატონი და ორი მამაკაცი. მათ მომზადება ამერიკული პროგრამის ფარგლებში გაიარეს. მანდატური შესაძლებელი იყოს 20 -დან 45 წლამდე ნებისმიერი პროფესიის ადამიანი, ამ მხრივ შეზღუდვა არ არსებობს. ის ნასამართლევი არ უნდა იყოს. შერჩეული პირები შესაბამისი ტესტირების გავლის შემდეგ, ტრენინგებს გადიან ფსიქოლოგიასა და გარკვეულ კანონმდებლობაში. გადამზადებული მანდატურები სრულად უნდა ფლობდნენ იმ უნარ-ჩვევებს, რაც დაეხმარებათ სკოლაში კონფლიქტების, დანაშაულის პრევენციასა და ბავშვებისთვის ყველა სახის დახმარების გაწევაში. მათ სადამსჯელო ღონისძიებების განახორციელება ეკრძალებათ და ვალდებულნი არიან მხოლოდ მოსწავლეთა უსაფრთხოებაზე იზრუნონ. სკოლის მანდატურები საინფორმაციო ტექნოლოგიებით აღჭურვილ, საგანგებოდ მათთვის გამოყოფილ ოთახებში განთავსდებიან. მათ აქვთ სპეციალური ფორმები და თანამედროვე საკომუნიკაციო საშუალებები, ვიდე-კამერებით უნდა გააკონტროლონ სკოლის შიდა და გარე პერიმეტრი.

მანდატური ვალდებულია კონფლიქტური სიტუაცია შეაფასოს და ცალკეულ შემთხვევაში, დირექტორს ფაქტზე რეაგირება მოსთხოვოს. სიტუაციის დაძაბვის შემთხვევაში, შეუძლია საქმის კურსში ჩააყენოს მშობელი და ფაქტი, განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროსაც აცნობოს. უკიდურეს შემთხვევაში, მანდატურს პატრულის გამოძახებაც შეუძლია.

მანდატურების გადამზადება საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს აკადემიაში ხდება. იქ ისინი სამი კვირის მანძილზე თეორიულ მასალასთან ერთად, პრაქტიკულ უნარ-ჩვევებსა და ფსიქოლოგიურ კურსს გადიან. სამინისტროში აცხადებენ, რომ მსურველთა რიცხვი დიდია. მათ არანაირ ხელოვნურ ბარიერს არ უქმნიან, თუმცა, აცხადენებ, რომ შესარჩევი კონკურსი მკაცრია, ეს იმიტომ, რომ აბსოლუტური გარანტია ჰქონდეთ იმისა, რომ ბავშვებთან გაწონასწორებული ადამიანები მუშაობენ, რომლებსაც ბავშვის ფსიქოლოგია ესმით.

”მათი შესარჩევი კონკურსი მკაცრი იქნება, რადგან სამინისტროს აბსოლუტური გარანტია უნდა ჰქონდეს იმისა, რომ ბავშვებთან გაწონასწორებული ადამიანები მუშაობენ და ბავშვის ფსიქოლოგია ესმით. შსს-ს აკადემიაში სამკვირიან კურსებზე მანდატურები, არა მხოლოდ სხვადასხვა დისციპლინებს სწავლობენ, მათთან ერთად ბავშვთა ფსიქოლოგები მუშაობენ, რასაც სამინისტრო განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებს. ამ კუთხით მანდატურებს ძალიან მაღალი რანგის სპეციალისტები ამზადებენ, რათა კონფლიქტურ ბავშვებს შესაბამისად მიუდგნენ,”- აცხადებენ სამინისტროში. გასული წელს განხორციელებულ პროგრამას - მანდატურების მუშაობას - განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროში დადებითად აფასებენ და ამბობენ, რომ მანდატურებსა და ბავშვებს შორის ურთიერთნდობა ჩამოყალიბდა. სტატისტიკის მიხედვით, მანდატურების შესვლის შემდეგ სკოლებში მოსწავლეთა დასწრებამ საგრძნობლად იმატა. როგორც ცნობილია, განსაკუთრებით დამამთავრებელ კლასებში მოსწავლეები ხშირად არ დადიოდნენ და სკოლის ნაცვლად, ისინი რეპეტიტორებთან ემზადებოდნენ.

გრაფიკის მიხედვით, მანდატურები მუშაობას სკოლაში გაკვეთილების დამთავრების შემდეგ ასრულებენ. თუმცა, არცერთი მანდატური სკოლას მანამდე არ ტოვებს, სანამ იქ ერთი ბავშვი მაინც იმყოფება. მანდატურს ვინმეს დასჯა არ ევალება, მისი ფუნქცია შიდა განაწესის კონტროლია. მათ კომპეტენციაში შედის სკოლაში მოსწავლეთა დასწრების კონტროლიც, რადგან განათლების მისაღებად ბავშვმა სკოლაში აუცილებლად უნდა იაროს. საკუთარ მოვალეობას მანდატურები ოქმის მეშვეობით ახორციელებენ. ოქმში აღნიშნავენ იმ დარღვევებს, რასაც აფიქსირებენ. ოქმი სამ ეგზემპლარად იწერება. ერთი დირექტორს გადაეცემა, მეორე სამინისტროს, მესამე კი მანდატურთან რჩება. ვინაიდან მანდატურს არა აქვს უფლება ვინმე დასაჯოს. ის ოქმს დირექტორს გადასცემს და სამი ოქმის შედგენის შემდეგ მას სთხოვს დარღვევაზე რეაგირებას. ხოლო თუ დირექტორი რეაგირებას არ მოახდენს, ასეთ შემთხვევაში პროცესში სამინისტრო ჩაერთვება.

”არასასიამოვნო ინციდენტებიც იყო. მანდატურებმა აღკვეთეს ფაქტი, როდესაც უფროსკლასელები პატარებს სასადილოში საჭმელს ართმევდნენ. მსგავს ფაქტებზე რეაგირება მკაცრი იქნება. მანდატურებმა აღკვეთეს ისეთი შემთხვევაც, როდესაც მასწავლებელი სასწავლო პროცესის დროს მოსწავლეს თავისი პირადი საქმეების მოსაგვარებლად სკოლის გარეთ აგზავნიდა. ერთ-ერთ სკოლაში მოსწავლის მშობელმა გამოთქვა პროტესტი მანდატურების მიმართ. როგორც აღმოჩნდა, მისი შვილი სკოლაში სისტემატურად იგვიანებდა. მანდატურმა დირექტორს ამაზე რეაგირება სთხოვა. თავის მხრივ დირექტორმა მშობელი დაიბარა და გააფრთხილა, მაგრამ მშობელსAშენიშვნა არ მოეწონა. ასეთი ფაქტები აჩვენებს, რომ სკოლებში მანდატურების შეყვანა აუცილებელია. ცალსახად ჩანს, რომ ძალადობის ფაქტები არსებობს როგორც მასწავლებლების მხრიდან მოსწავლეებზე, ასევე პირიქით. ასეთ ფაქტებზე მათი მხრიდან რეაგირება მოხდება, რადგან მათი მოვალეობაა დაიცვან, როგორც მასწავლებლის, ისე მოსწავლის უფლებები. მანდატურების შეყვანით სკოლებში დისციპლინა აღდგება და ეს ჩვენ ყველამ ერთად უნდა გავაკეთოთ”, - აცხადებენ სამინისტროში.

მანდატურები განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს ექვემდებარებიან. იმ შემთხვევაში თუ მათი მხრიდან რაიმე გადაცდომას ექნა ადგილი, ამაზე რეგირებას  სამინისტროში არსებული გენერალური ინსპექცია მოახდენს, ასევე მანდატურების კონტროლის ჯგუფიც არსებობს. სამინისტროში ირწმუნებიან, რომ ნებისმიერ დარღვევას, რომელიც მანდატურის მხრიდან მოხდება, მკაცრი რეაგირება მოჰყვება.

გავრცელდა ინფორმაცია, რომ მანდატურები ბავშვებს ჩაცმულობის და სამკაულების გამო საყვედურობენ. თუმცა, როგორც განგვიმარტეს, ბავშის ჩაცმის სტილი მანდატურის საქმე არ არის. მაგრამ თუ ის აღმოაჩენს, რომ ბავშვს დანა ექნა ან აკრძალული ნივთი, ამაზე რეაგირება უნდა მოახდინოს.

სკოლის დირექტორები დადებითად აფასებენ ამ ინსტიტუტის ამოქმედებას. მართალია  სამინისტროშიც აცხადებენ, რომ მანდატურის ინსტიტუტის შემოღებამ გაამართლა, თუმცა არიან ისეთები, ვინც ასე არ ფიქრობს. ერთ-ერთი სკოლის პედაგოგი, რომლის სკოლაშიც მანდატურები გასულ წელს მუშაობდნენ, უკმაყოფილება არ დამალა. ვინაობის დასახელებისგან თავი შეიკავა, თუმცა ფაქტებზე ისაუბრა. ჩვენი რესპოდენტი ქალბატონი ფილოლოგია, მისი თქმით, მასწავლებლები შეშინებულები დადიან და მაღალ კლასებში შესვლა იმის გამო არ სურთ, რომ მათ მანდატურმა პრობლემა არ შეუქმნას: ”ჩვენს სკოლაში 3 მანდატურია - ერთი ქალბატონი და ორი მამაკაცი. ვფიქრობ, ისინი იმაზე მეტ უფლებებს აძლევენ საკუთარ თავს, ვიდრე მინიჭებული აქვთ. არც ისაა, უცხო, რომ ხშირად, პედაგოგებს მაღალ კლასებში მოსწავლეების დამორჩილება სურთ, ამის გამო პედაგოგები მანდატურებისგან იღებენ შენიშვნებს. იყო შემთხვევა, ჩვენი სკოლის პედაგოგს სამი ოქმი დაუწერა მანდატურმა და დირექტორს რეაგირება მოთხოვა, ამ ოქმების გამო  პედაგოგი სკოლიდან გაათავისუფლეს. შეიძლება ბევრმა პედაგოგმა ხმამაღლა არ თქვას, მაგრამ ვთვლით, რომ სამინისტრომ, ეს ინსტიტუტი პედაგოგების გასაკონტროლებლად შემოიღო. თქვენ წარმოიდგინეთ, ხშირად ისინი გაკვეთილის პროცესში კარებთან ატუზულები დგანან, ყური კარებზე აქვთ მიდებული და ისე გვისმენენ. ყოფილა  შემთხვევები, როცა გაკვეთილის პროცესში პირდაპირ კარი შემოუღიათ. მესმის, თუ ხმაურია და მასწავლებელი ვერ იმორჩილებს კლასს, შეიძლება ჩაერიოს, მაგრამ რატომ უნდა ჰქონდეს უფლება, რომ უმიზეზოდ კარებთან ატუზული იყოს. Mმე არასდროს მქონია კლასის დამორჩილების პრობლემა, მაგრამ პედაგოგები ცდილობენ დაბალ კლასებში შევიდნენ. შარშან მინისტრი დიმიტრი შაშკინი სკოლაში არაერთხელ მოვიდა და დირექტორს მანდატურების დაწერილ ოქმებზე რეაგირება მოთხოვა. რამდენიმე ბავშვი მანდატურის დაწერილი ოქმის საფუძველზე, სკოლიდან გაირიცხა.
რა უნდა დააშავოს ბავშვმა ისეთი, რომ სკოლიდან გარიცხონ, სად უნდა წავიდეს გარიცხული ბავშვი, ქუჩაში? ეს უარესი არ არის?

მეცხრე კლასელი ბიჭი სკოლიდან გარიცხეს. მართალია, ის მართლა ძალიან რთული ბავშვი იყო და მასწავლებლებს მასთან მუშაობა უჭირდათ, მაგრამ მას ოქმი მანდატურმა ჯერ სიგარეტის მოწევის გამო, შემდეგ დაგვიანებისთვის დაუწერა. ბოლოს მშობელი დაიბარეს, რადგან ოქმებზე მანდატური რეაგირებას ითხოვდა. დირექტორმა მშობელი დაიბარა, აუხსნა სიტუაცია და ბავშვის მათი სკოლიდან გადაყვანა მოთხოვა. როგორც ვიცი, შეღავათი მაინც გაუწია, სხვა სკოლაში რომ მიეღოთ, პირად საქმეში გარიცხვა არ ჩაუწერა. მშობელი კი იძულებული იყო ბავშვი წაეყვანა. დღეს სწავლობს თუ არა ის სხვა სკოლაში, ვერ გეტყვით.

მანდატურობის მსურველ ახალგაზრდა ქალბატონსაც გავესაუბრე: 

სკოლაში პედაგოგად ვმუშაობ, როცა შევიტყვე მანდატურის თანამდებობისთვის  კონკურსი გამოცხადდა, გადავწყვიტე გამევლო გასაუბრება. როგორც ვიცი, პედაგოგებზე გაცილებით მაღალი ანაზღაურება აქვთ და მთავარი მოტივაცია, სწორედ ეს იყო. ვფიქრობ, ამ ინსტიტუტის ამუშავება კარგი იდეაა, რადგან ძალიან ხშირად ბავშვები დანებით დადიან, განსაკუთრებით, ეს ქალაქის სკოლებშია.უმნიშვნელო საბაბით დაწყებული კამათის დროს ისინი დანებს იყენებენ. Kკარგია, მანდატურები დასვენებების პროცესშიც ბავშვებს რომ გააკონტროლებენ და როგორც ვიცი, სპეციალური აპარატის საშუალებით მოახდენენ საეჭვო მოსწავლის დათვალიერებას, თუ მას აკრძალული ნივთი აღმოაჩნდა ამას ჩამოართმევენ. გასაუბრების ორივე ეტაპი გავიარე. ფსიქოლოგები ძირითადად ინტერესდებოდნენ იმით, თუ როგორ შევძლებდთ კონფლიქტის მოგვარებას, მაგალითად, მე მკითხეს, თუ ხედავ ორი ბავშვი ჩხუბობს, რა ზომებს მიმართავო. ჩემი აზრი გამოვთქვი, არ ვიცი ეს პასუხი რამდენად მისაღები აღმოჩნდა მათთვის.  5 წელია პედაგოგად ვმუშაობ და ვფიქრობ, ბავშვის ფსიქოლოგიას კარგად ვფლობ. არ მიჭირს მათთან საერთო ენის გამონახვა. ძნელადაღსაზრდელ ბავშვს თუ სწორად მიუდგები, არ შეიძლება ის არ დაიყოლიო. Yველა ბავშვს ინდივიდუალური მიდგომა სჭირდება. ერთ- ერთ მსურველს ასეთი კითხვა დაუსვეს: თუ მოსწავლემ სიყვარული აგიხსნა, რას მოიმოქმედებო... გავიარე ის ეტაპები, რაც უნდა გამევლო და ახლა სამინისტროდან პასუხს ველოდები. მითხრეს, რომ თვითონ დაგვიკავშირდებიან.

ჩემი შვილი 51-ე სკოლაში სწავლობს. სკოლაში გასულ სასწავლო წელს მანდატურები იყვნენ. ვთვლი, რომ ეს კარგია, ბავშვები უფრო უსაფრთხოდ გვეყოლება სკოლაში. საინფორმაციო საშუალებებით, უამრავ შემთხვევას ვისმენთ, როგორ დაუნდობლად ექცევიან ბავშვები ერთმანეთს. ამ გზით, უფრო დაცულები ვიქნებით. მივესალმები ასეთ სიახლეს, – აღნიშნა მშობელმა ერქვანიამ.
თეა ხურცილავა